Jerzy od telewizora
Tomasz Miłkowski | 21 lut 2020 07:40 | Brak komentarzy
W telewizji umiał zrobić wszystko. Absolwent łódzkiej filmówki (1956) wymyślał widowiska rozrywkowe, pisał scenariusze, tworzył seriale (nieśmiertelne „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”), reżyserował spektakle („Rewizor” nagrywany z wolnej ręki z Tadeuszem Łomnickim), prowadził transmisje, dyrektorował festiwalowi piosenki w Sopocie, kiedy trzeba było to i zagrał.
Wkroczył do telewizji przebojem wraz z Bogumiłem Kobielą i Jackiem Fedorowiczem. Ich programy rozrywkowe „Poznajmy się” i „Małżeństwo doskonale” oglądała cała Polska i pękała ze śmiechu.
Znaliśmy się od zawsze, a to za sprawą serialu teatralnego „Dobranoc tato” wedle Williama Saroyana z początku lat 60. Nie był to pierwszy serial teatralny Gruzy, wcześniej zrealizował „Idy marcowe” z Gustawem Holoubkiem w roli głównej.
Teatroteka na pożegnanie
Tomasz Miłkowski | 4 kw. 2019 11:33 | Brak komentarzy
Tegoroczny przegląd produkcji kinoteatrów telewizyjnych TEATROTEKA.FEST był prawdopodobnie ostatni.
Do tej pory Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie wyprodukowała 45 spektakli z tego cyklu – w tym roku do konkursu stanęła dziesiątka powstała w ubiegłym roku. W planie jest jeszcze 5 spektakli i na tym projekt dobiegnie końca.
Stanie się tak dlatego, że nie udało się zawrzeć odpowiedniego porozumienia między TVP a Wytwórnią w sprawie emisji (czy choćby zasad emisji tych produkcji), niezależnie od tego, jakie temu brakowi porozumienia przypiszemy powody. Do tego, aby Teatroteka osiągnęła swój cel, czyli wzbogaciła ofertę Teatru Telewizji, potrzeba dwóch stron, a skoro brak możliwości dogadania, pomysł, bardzo z założenia szlachetny, przejdzie do historii przede wszystkim jako laboratorium poszukiwań w dziedzinie formy i nowego repertuaru dla teatru telewizyjnego, które stało otworem przed nowymi autorami i młodymi reżyserami.
> Czytaj dalej >>>
WIRUS BIAŁEJ CHOROBY
Tomasz Miłkowski | 18 mar 2019 19:10 | Brak komentarzy
Na scenie Teatru Studio adaptacja powieści Jose Saramago „Miasto białych kart”. Już sam tytuł odwołuje się do innej, głośnej powieści Noblisty „Miasto ślepców”.
Ta wcześniejsza powieść Saramago (1995) to parabola o zagubieniu ludzi we współczesnej świecie. W jakimś mieście wybucha nagle epidemia ślepoty, zwanej białą chorobą. Zaczyna się od zaślepnięcia pewnego kierowcy. Lekarz nie dostrzega przyczyn utraty wzroku; wkrótce i on, a także jego pacjenci, wreszcie wszyscy inni, którzy mieli kontakt z pierwszym oślepłym, tracą wzrok. Przerażone władze izolują chorych w byłym szpitalu psychiatrycznym, teren otaczają wojskiem i skazują ślepców na samoorganizację.
Zimne ognie u Arnolfa albo pochwała warsztatu
Tomasz Miłkowski | 18 gru 2018 20:27 | Brak komentarzy
fot. Kasia Chmura-Cegiełkowska/Teatr Powszechny w Łodzi
Najlepszym sprawdzianem jakości pracy teatru są spektakle, które oglądane po latach od premiery nie tracą świeżości. Nie wychodzą z nich szwy, koło zamachowe akcji działa bez zgrzytów, a kontakt z widownią rodzi się od pierwszej chwili. Taka właśnie jest „Szkoła żon” Moliera w inscenizacji Janusza Wiśniewskiego na malej scenie Teatru Powszechnego w Łodzi. Premiera spektaklu odbyła się cztery lata temu.
Teatrzyk Janusza Wiśniewskiego wygląda znajomo. Jednak na małej scenie łódzkiego Teatru Powszechnego zamiast jego ulubionego pudełka budy jarmarcznej mamy do czynienia z estradą otoczoną z trzech stron rzędami krzeseł na widowni – od frontu kilka długich rzędów, po bokach po trzy krótkie zestawy krzeseł.
Debiutant Wojsław Brydak
Tomasz Miłkowski | 22 lis 2018 09:33 | Brak komentarzy
Brydak (rocznik 1942), obdarzony wieloma talentami, jak człowiek renesansu, dał się wcześniej poznać jako pianista, fotografik, dramaturg, reżyser, edytor, tłumacz, redaktor, publicysta i nauczyciel akademicki. Teraz debiutował jako powieściopisarz.
Na pierwszy rzut oka ten tom sprawia wrażenie wspomnień, choćby dlatego, że jego akcja toczy się w regionach związanych z etapami życia Wojsława Brydaka – jest tu obecna Rzeszowszczyzna, Kraków, Śląsk i przede wszystkim Trójmiasto. Pojawiają się członkowie najbliższej rodziny, przyjaciele i dalsi znajomi (pod prawdziwymi nazwiskami).
Autor jednak – z premedytacją – daje się ponieść iście kawaleryjskiej fantazji, a zatem podobieństwo do osób i miejsc bywa tylko częściowe, biada temu, kto w to uwierzy. Przestrzega zresztą przed tym sam autor i pisze na sam koniec: „Kto liczył na wiarygodne wspominki, pominął niefrasobliwość autora”. Przy okazji Brydak prostuje niektóre podawane przez narratora informacje, na przykład pełne swady opisy przedstawień Stanisława Hebanowskiego i Jerzego Golińskiego.
Krem a sprawa polska
Tomasz Miłkowski | 19 lis 2018 19:46 | Brak komentarzy
Komedię Macieja Wojtyszki „Fantazja polska” łatwo wykpić, jeśli potraktuje się ją dosłownie. To, co dla Wojtyszki było zabawą i grą z historią, uświadamiającą nieobeznanym, że wielkie decyzje mają często całkiem przyziemne przyczyny, może się wydać nadmierną swobodą autora.
Jak by nie patrzeć bowiem, ze sztuki wynika, że Polska wybiła się na niepodległość za sprawa przepisu na odmładzający krem, który przekazała swoje wnuczce, pani Paderewskiej jej babcia. Krem tak przypadł do gustu pani prezydentowej Wilson, że wymogła na Helenie Paderewskiej (Marzena Trybała) udostępnienie receptury, mimo że pani Helena przysięgała babci, że nigdy nikomu tej receptury nie zdradzi. Ale na szali była przyszłość ojczyzny i pani Paderewska uległa. W dramacie Wojtyszki tę kluczową scenę wspomaga papuga, która dogaduje (jak w „Kordianie” Słowackiego) i to papuga zmusza obie panie do porozumienia. Andrzej Strzelecki, który nadał dramatowi Wojtyszki swoje autorskie piętno i z pośrednictwa papugi (a szkoda) zrezygnował, ukazał chyba niezamierzenie to porozumienie kremowe w poważnej tonacji. Na szczęście zostawił na scenie żywe kury (w tym niejaką Konopnicką), ocalając groteskową oprawę tej opowieści o Polakach rozmarzonych wizją niepodległej Polski. Tak czy owak, Wojtyszko przekornie dowodzi, że przypadek rządzi światem.
Pakujemy manatki…
Tomasz Miłkowski | 27 cze 2018 15:48 | Brak komentarzy
Levin nie schodzi z afisza polskiego teatru. Najnowszą premierę – „Wyjeżdżamy” dał Krzysztof Warlikowski w Nowym Teatrze.
Spektakl oparty jest na sztuce „Pakujemy manatki” (1983) Hanocha Levina, nazwanej przez autora w podtytule „komedią na osiem pogrzebów” i to o niej, a nie o przedstawieniu te kilka uwag.
To mroczna opowieść o daremnej ucieczce. Większość bohaterów, zarysowanych kilkoma zaledwie kreskami, usiłuje uciec od swego losu. Najprostszym wyjściem wydaje się wyjazd. Gdziekolwiek. Do Ameryki, do Szwajcarii, do Londynu, a choćby nad jezioro, aby dalej stąd, choć tam też nie oczekuje ich nic atrakcyjnego. Co więcej, doskonale z tego zdają sobie sprawę. Powiada Nina do swego wybranka: „Nie uganiam się za szczęściem jak wszyscy! O co tyle hałasu? Powiedz mi, dokąd tak wszyscy biegną? Nie sądzisz, że to bez sensu?”. Bella, żegnając się z Ekananem przed wyjazdem do Londynu, dobrze wie, że ucieka tylko pozornie: „Nie żebym miała jakieś złudzenia z tym Londynem. Londyn wcale na mnie nie czeka. Tam też będę samotna”.
Schaeffer: teatropisania odsłona druga
Tomasz Miłkowski | 5 cze 2018 07:18 | Brak komentarzy
fot.Tytus Zmijewski/Forum
Ukazał się właśnie drugi tom „Utworów scenicznych” Bogusława Schaeffera, którego lwią część stanowią dramaty nigdy wcześniej niepublikowane, a nawet jeszcze niewystawiane.
Kiedy trzy lata temu pisałem krótką przedmowę do pierwszego tomu „Utworów scenicznych” Bogusława Schaeffera, akcentowałem teatralne przeznaczenie tych utworów, uwodzicielsko często nazywanych przez samego autora scenariuszami.
Mogłem wówczas napisać, że do rąk polskiego czytelnika utwory te trafiają (w skromnym wyborze) po raz pierwszy nakładem polskiego wydawcy (nie licząc wcześniejszego austriackiego wydania zbioru jego wybranych dramatów, 1994, które ten tom powtarzał). Pierwszym polskim wydawcą była wówczas Fundacja Aurea Porta tak jak i drugiego tomu „Utworów scenicznych”. Inicjatorem tej edycji był Marek Frąckowiak, niestrudzony rzecznik i popularyzator twórczości Bogusława Schaeffera, założyciel Fundacji.
Hanin, legenda PRL
Tomasz Miłkowski | 24 maja 2018 07:40 | Brak komentarzy
Należała do ulubienic publiczności i recenzentów. Podziwiana, chwalona, zwłaszcza za role plebejskie. Pracowita i tak wymagająca, że niektórzy reżyserzy bali się ją obsadzać.
„Była ciężka w pracy – wyjawiał reżyser radiowy Andrzej Zakrzewski – wymagała dużo od reżysera. Do pracy podchodziła szalenie analitycznie”. Tę i wiele innych opinii, ocen i wspomnień znaleźć można w książce Magdaleny Raszewskiej „Ryszarda Hanin. Historia nieoczywista” (2016). Autorka nie napisała klasycznej biografii czy monografii Ryszardy Hanin (1919-1994). Jej książka to raczej zbiór faktów, inkrustowany licznymi cytatami z niemal niewidocznym komentarzem autorki. Tak jakby Raszewska obawiała się stawiać kropkę nad „i” , bo życiorys jej bohaterki zawiera wiele niepewnych danych, trudnych do zinterpretowania faktów. Rojno w nim od pytań, poczynając od nazwiska, daty urodzenia i wielu innych wydarzeń nie do końca wytłumaczalnych. Nie wyjaśniły tych wątpliwości dwie pękate szafy z dokumentacją życia, przekazane przez artystkę warszawskiej PWST (dziś: Akademii Teatralnej), z którą cale lata Ryszarda Hanin była związana. Oprócz bowiem pracy aktorskiej jej pasją była pedagogika. Oddawała swoim podopiecznym talent i serce.
Przede wszystkim trwać
Tomasz Miłkowski | 15 maja 2018 22:15 | Brak komentarzy
Gdzie my nie gramy? – pytała retorycznie Gołda Tencer, dyrektorka Teatru Żydowskiego i szefowa Fundacji Shalom po premierze komedii muzycznej „Chumesz Lider” Icyka Mangera w Synagodze Nożyków.
Reżyserował rumuński artysta Andrei Munteanu, grano w języku jidisz, z polskimi napisami. Pytanie było całkiem na miejscu. Przede wszystkim dlatego, że po raz pierwszy w dziejach zdarzyło się, że w synagodze zagrano sztukę, w dodatku – komedię, mocno okraszoną muzyką. Owszem u Nożyków dawano co roku koncerty kantorów z okazji festiwalu „Warszawa Singera”, ale nigdy komedii.
AUTOR
